Soms begint een verhaal al vóór het eerste huiltje.
Laatst zat ik in een kennismakingsgesprek met een moeder. Ze vertelde over de geboorte van haar zoontje: een keizersnede, uiteindelijk. Het had allemaal wat langer geduurd dan gehoopt en op een gegeven moment móést hij gehaald worden. Ze vertelde het heel nuchter, alsof het niks bijzonders was. En ergens is het dat ook niet — keizersnedes komen tenslotte vaak voor.
Maar terwijl ze het zei, voelde ik iets in mezelf meebewegen. Iets wat ik vaker hoor, vaker voel. Want het zijn opvallend vaak juist deze verhalen — van kinderen die niet vanzelf kwamen, die gehaald moesten worden — waarbij ouders later zeggen: “Er is iets. Niet ernstig, maar… anders.”
Meer gevoeligheid, wat meer onrust. Of net iets meer moeite met bepaalde dingen, thuis of op school.
En dan komt vaak de vraag die ik zelf ook goed ken, van gesprekken en misschien ook wel uit mijn eigen ervaring: zou het iets te maken kunnen hebben met hoe de geboorte is verlopen?
In deze blog wil ik je meenemen in wat er gebeurt als een kind via een keizersnede geboren wordt. Misschien herken je iets in wat ik vertel. Misschien snap je ineens iets beter waarom je kind is zoals hij of zij is. En hopelijk geeft het je ook een beetje rust.
De geboorte als blauwdruk – hoe zit dat bij een keizersnede?
De geboorte is één van de grootste overgangsmomenten in een mensenleven. Niet alleen voor jou als moeder, maar ook voor je kindje. De manier waarop je baby ter wereld komt, is als het ware de eerste ervaring met de wereld buiten de buik — en die laat indrukken achter, op allerlei lagen.
Bij een vaginale geboorte geeft de baby vaak zelf het startsein. Het lichaam komt in actie: er wordt bewogen, geduwd, gestrekt. Spieren worden geactiveerd, reflexen komen in werking en het lijfje maakt letterlijk contact met de buitenwereld via het geboortekanaal.
Bij een keizersnede verloopt dit proces anders. Soms is het zo dat moeder en baby al enige tijd onderweg zijn in het geboorteproces, maar dat de bevalling uiteindelijk niet doorzet. Zoals bij de moeder die ik sprak: zij en haar kindje wilden niets liever dan het samen op eigen kracht doen, maar dat lukte niet. Een keizersnede werd de enige veilige optie.
Een iets andere start is een geplande keizersnede. Hierbij is er meestal geen weeënactiviteit geweest — en dus ook geen geleidelijke overgang. De baby wordt onverwachts, zonder die voorbereidende signalen, uit de veilige, warme buik gehaald en komt direct in een koele, heldere, prikkelrijke wereld terecht. Dat is een enorme overgang. En dat doet iets met je kleintje.
De keizersnede: stressvol voor baby én moeder
De beste plek voor een baby na zo’n pittige start is bij moeder op de borst, met huid-op-huidcontact. Je baby heeft immers 9 maanden in jouw buik geleefd — jouw hartslag, geur en stem zijn voor hem de ultieme geruststelling. Dat eerste moment van hechting en oogcontact is dan ook heel belangrijk voor de verdere ontwikkeling.
Primaire reflexen worden niet altijd geactiveerd
Iedere baby wordt geboren met zogenaamde primitieve reflexen. Denk aan de grijpreflex, de zuigreflex of de schrikreflex. Die reflexen zijn belangrijk: ze helpen bij het overleven én bij de ontwikkeling van het zenuwstelsel. Ze horen in de eerste maanden vanzelf te integreren — dat wil zeggen: verdwijnen, omdat het brein en lichaam nieuwe, bewuste bewegingen gaan aansturen.
Maar… bij sommige kinderen gebeurt die integratie niet vanzelf. Vooral bij kinderen die de intensieve lichamelijke ervaring van een vaginale geboorte hebben gemist, kunnen bepaalde reflexen actief blijven. En dat kan zich later uiten in gedrag of lichamelijke uitdagingen.
Wat kun je merken bij je kind — thuis of op school?
Soms is het iets kleins. Je kind wiebelt steeds op z’n stoel, is snel moe of komt niet lekker mee met schrijven. Andere keren is het wat groter: driftbuien, overgevoeligheid voor geluiden of moeite met contact met andere kinderen.
Mogelijke signalen kunnen zijn:
- Snel schrikken of moeite met onverwachte situaties
- Moeite met grenzen aangeven (zowel fysiek als sociaal)
- Niet stil kunnen zitten
- Problemen met concentratie of taakjes afmaken
- Weinig initiatief nemen
- Overgevoelig voor prikkels, kleding of geluid
- Veel “in het hoofd” zitten, weinig lichaamsbesef
- Snel emotioneel uit balans of overprikkeld
Geen enkel kind heeft álle kenmerken. Maar als je bij jouw kind meerdere van deze signalen herkent, dan kan het interessant zijn om eens te kijken naar het vroege begin — de geboorte.
Geboortepatronen en lichaamsbesef bij keizersnede
Tijdens een natuurlijke geboorte ervaart een baby druk, beweging, weerstand. Dat geeft diepe informatie aan het lichaam: “hier ben ik”. Het helpt om letterlijk en figuurlijk “in je lijf” te komen.
Bij een keizersnede ontbreken veel van die impulsen. Kinderen kunnen daardoor minder lichaamsbesef hebben — en dat uit zich vaak in onrust, moeite met coördinatie of weinig besef van hun grenzen (zowel lichamelijk als emotioneel). Ook het gevoel van “ik zet iets in gang” — wat bij een vaginale geboorte ontstaat doordat de baby zelf het startsein geeft — kan anders verlopen. Dat kan effect hebben op hoe een kind initiatief neemt, of juist afwachtend is.
Wat kun je doen als ouder?
Wanneer je baby op zo’n manier is geboren, heeft hij een heftige, plotselinge overgang ervaren van zijn veilige waterwereld naar de wereld van lucht, kou en prikkels — vaak ook met directe scheiding van zijn moeder.
Misschien herken je iets van je eigen kind in dit verhaal. Misschien ook helemaal niet. En dat is allemaal oké. Er is geen goed of fout — maar er is wél iets wat helpt: begrip. Voor je kind. En voor jezelf.
Wat kun je doen?
- Je kind kan later hulp van buitenaf als bemoeienis of zelfs manipulatie ervaren. Tip: geef keuzes, betrek hem bij wat er gaat gebeuren.
- De diepe overtuiging “ik kan het niet alleen” kan ontstaan, omdat hij niet zelf geboren kon worden. Help je kind stap voor stap te ervaren dat hij wél dingen zelfstandig kan.
- Voorspelbaarheid is belangrijk. Bijvoorbeeld: “Over 5 minuten gaan we eten. Ga je nog even plassen en je handen wassen?”
- Kinderen kunnen meer moeite hebben met lichaamsbesef. Help je kind door hem stevig af te drogen na het douchen — zo ervaart hij letterlijk de grenzen van zijn lijf.
Wat kan verder helpen?
- Soms heeft je kind wat extra begeleiding nodig om verder te ontwikkelen. Daar kan reflexintegratie en psychomotorische kindercoaching bij helpen. (zie ook mijn pagina: reflexintegratie)
- Sensorische integratie-oefeningen
- Beweging, spel en lichaamswerk — denk aan kruipen, klimmen, zwemmen, schommelen, zoals bij psychomotorische kindercoaching (zie ook mijn pagina: coaching)
- Diepe druk en aanraking — stevig knuffelen, wiegen, dragen
